onze gasten die het afgelopen jaar in het hospice verbleven. Ook herdachten wij de mensen waarbij
wij thuis hebben gewaakt. Dit deden wij samen met hun naasten, onze vrijwilligers en collega’s.
Het hospice vrijwilligerskoor en verpleegkundige Frederike hebben een prachtige muzikale bijdrage geleverd.
Overweging 2024
Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde. Wie kent deze tekst niet
uit het lied van Bram Vermeulen. Het lied gaat verder met: het water gaat
er anders dan voorheen. De stroom van een rivier, hou je niet tegen, het
water vindt er altijd een weg omheen.
U hoorde ons koor het lied zojuist zingen. Het past bij een bijeenkomst
als deze en het wordt veel gebruikt. De woorden blijven mooi, ook als je
ze vaker hoort. Misschien juist wel als je ze vaker hoort. Het zijn geen
woorden alleen voor mensen die grote dingen hebben gedaan. Het zijn
juist woorden voor alle mensen, mensen zoals iedereen hier in de zaal.
En mensen zoals degenen die we vandaag herdenken. Want het is zo
met ieder mens en ieders leven. Iedereen verlegd in het leven een steen
in een rivier op aarde.
Vandaag herdenken we uw dierbaren, die ook ons in een korte tijd
dierbaar zijn geworden. We mochten even voor hen zorgen en u
bijstaan. En we zijn dankbaar dat we dat mochten doen en we zijn
dankbaar dat we vandaag nog weer met woorden en muziek en samen
met u bij hen kunnen stilstaan.
Vandaag herdenken we hier met elkaar. Maar herdenken is niet iets van
één dag en herdenken doe je niet altijd hardop. Herdenken doe je op de
bijzondere dagen, zoals een verjaardag een sterfdag of een feestdag.
Maar herdenken doe je het allermeest op de gewone dagen, op de
kleine vaak stille, momenten. Als je een liedje hoort, een geur ruikt, een
stemgeluid denkt te herkennen, een foto ziet of dat ene favoriete
koffiekopje (met die barst) tegenkomt. Nooit weet je wanneer de
gedachte aan een dierbare opkomt en het gemis meteen voelbaar is. Dat
is herdenken en dat is niet iets van één dag, van een maand of van een
jaar. Dat is iets dat altijd blijft.
Drie weken geleden woonden vele vrijwilligers, de coördinatoren en
ikzelf een lezing bij van de rouwdeskundige Manu Keirse. Manu Keirse
noemt het gemis en het verdriet een uiting van liefde, van verbinding.
Van de liefde die u heeft voor uw dierbare en ook de liefde die uw
dierbare voor u had. Van de verbinding die er samen was. Samen in die
rivier op aarde.
Het verdriet en deze liefde bewegen, net als het water in een rivier. Het
water stroomt en laat zich zonder enige weerstand door de rivier leiden.
Soms kabbelt de stroom zacht, soms kookt het water wild en botst het
tegen rotsblokken en dan is er weer een meer, kalm en ruim en met
prachtig uitzicht. Of de zon schijnt op de rivier en maakt het water warm
en schitterend. Een rivier zelf verzet zich niet tegen die natuurlijke
beweging. Als mens gaan we soms tegen de stroom van verdriet in, we
hebben het nodig om ertegen te vechten of het te verbergen. Soms zien
we door dat gevecht dan ook de stroom van de liefde en herinneringen
niet meer helemaal. De zon kan er dan niet meer op schijnen.
Water symboliseert alles wat in ons als mensen stroomt: verdriet, liefde,
blijdschap, verlangens, gevoelens, gedachten en emoties. Net als het
water, zijn deze soms kalm en vredig en op andere momenten juist
botsend en wild. En zoals geen twee rivieren hetzelfde zijn, zijn ook geen
twee mensen hetzelfde. Geen twee mensen denken op dezelfde wijze,
geen twee mensen voelen op dezelfde wijze. Geen twee mensen
rouwen op precies dezelfde wijze.
Het houvast zit in de natuurlijke beweging, net als bij een rivier. Laat je
dobberen op het water. De stroom van een rivier, hou je niet tegen, het
water vindt altijd een weg. Soms wordt de rivier te groot en dan is er
steun nodig, zoals een dijk. En zo vind ook het verdriet een weg door het
te laten stromen en door het te delen met elkaar. En door dijken te
bouwen van steun en warme woorden of professionele hulp. Maar het
verdriet vindt vooral een weg door te blijven spreken over degenen die
we ook vandaag herdenken. Dan stroomt de liefde in de herinneringen
en in de gedachten. En dan kan ook de zon weer op de rivier schijnen.
Daarom blijven we hardop de namen noemen en de verhalen vertellen.
Daarom herdenken we vandaag, maar zeker ook elke dag door te
luisteren naar muziek en naar mooie woorden en door gedachten aan
hen die we lief hebben. Daarom luisteren we straks bij de koffie en elke
dag weer naar elkaars verhalen. Want, zoals Manu Keirse zegt op de
vraag wat helpt er als iemand rouwt, wat kun je doen? “Je kunt luisteren,
en als je klaar bent met luisteren, kun je nogmaals luisteren en
nogmaals.”
Zoals ook de woorden uit het lied van Bram Vermeulen: “zij die wij
vandaag herdenken, hebben een steen verlegd, in een rivier op aarde.
Zij weten dat zij nooit zullen zijn vergeten. Zij leverden bewijs van hun
bestaan. Omdat, door het verleggen van die ene steen, de stroom nooit
meer dezelfde weg zal gaan.”
