Vrienden kwamen langs en we hadden veel bij te praten. Ze vroegen me zeer belangstellend naar mijn vrijwilligerswerk bij Thuiswaken Wijchen.
In de ontspannen sfeer vertelde ik dat het zo bijzonder is dat je op een belangrijk moment in iemands leven letterlijk binnen mag komen. Je wordt ontvangen door familie, de professionele verzorging of beiden. Er is vaak maar een split second voor nodig om het gesprek op gang te brengen voor een korte overdracht hoe het gaat. Het opvallendste in de eerste ontmoeting is het vertrouwen dat de familie je geeft. De ene keer blijft het bij een overdracht, een volgende keer krijg je binnen zeer korte tijd een beeld van de relaties binnen de familie voorgeschoteld. Het naderende einde van een ouder laat ook bij de kinderen hun leven passeren.
Met de regelmaat van de klok hoor je tussen de regels door hoe zwaar de mantelzorg is. Luisteren en begrip tonen is dan voldoende, oplossen is geen optie en onnodig.
Met mijn vrienden deelde ik de volgende ervaring waar ik nog vaak aan denk. Wanneer je weet waar de koffie staat, de familie gaat slapen thuis of elders in het pand en de cliënt geen aandacht meer nodig heeft, ga ik zitten. Eerst even kijken, luisteren en wennen aan de geluiden en de ruimte. Veel woonkamers vertellen middels foto’s, inrichting en snuisterijen wat belangrijk is voor de bewoners.
Laatst was ik voor een wake gevraagd waar uit het waakverslag bleek, dat de cliënt niet zat te wachten op hulp. Het waakverslag is praktische informatie die wij vooraf krijgen over de cliënt waar wij zijn. Bij binnenkomst schetsten de familie en verpleging ook het beeld dat de kans groot was dat er nors gereageerd zou worden op mijn aanwezigheid. Het klopte ook wel omdat de cliënt hard nee schudde toen ik mijn naam zei en meldde dat ik die nacht zou blijven. Ik dacht even: deze nacht kan heel zwaar worden, we gaan het zien.
Ik weet wel dat mensen weerstand hebben voordat ze accepteren dat het einde naderend is. Echter om die omslag voor mijn ogen te zien gebeuren is een ervaring die nauwelijks te beschrijven is en onvergetelijk bijzonder. De nee schuddende cliënt werd wakker toen ik een uurtje alleen met hem was. Het duurde even voordat ik in beeld was en toen meteen te horen kreeg: “Zijn ze bang dat ik wegloop?”. Ik heb daarop gezegd dat we bang zijn voor vallen en de gevolgen daarvan. Het was even stil, toen hoorde ik: “Heb je koffie gehad?”. Ik dacht de hulp wordt geaccepteerd, fijn.
Later die nacht, toen de cliënt even echt helder en wakker was, hebben we samen even gepraat. Dat wil zeggen de cliënt zat op de rand van het bed en zei elke paar minuten een woord of een zinnetje. De mimiek die ik in het gezicht zag vertelde boekdelen.
Ik zag en hoorde met heel weinig woorden de film van een heel leven langskomen in de gedachten van de cliënt. De gezichtsuitdrukking veranderde en ging van weerstand naar acceptatie van het naderende einde. Zo bijzonder om daarbij te mogen zijn.
Martijne
